DİYABET NEDİR? Diyabet, vücudunuzda pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insulin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumun da gelişen ve ömür boyu süren bir hastalıktır. Sonuç olarak kişi, yediği besinlerden kana geçen şekeri yani glukozu kullanamaz ve kan şekeri yükselir. IDF tarafından 2021-2023 teması, ‘Diyabet Bakımına Erişim’ olarak seçilmiştir. Diyabetli bireyler, hastalıklarını yönetmek ve karşılaşabilecekleri olası komplikasyonları önlemek için sürekli bakım ve desteğe ihtiyaç duymaktadır. Ancak dünya genelinde milyonlarca diyabet hastasının tedavi edilemediği veya bu bakım hizmetlerine erişemediği bilinmektedir. Bu özel günün ortak amacı; diyabetlilere destek ve tedavi sunma bağlamında ilaç, teknoloji, bakım gibi her türlü ihtiyaç duyulan hizmetin sağlanmasıdır. Bu doğrultuda hükümetlerin diyabet bakımı ve önleme yatırımlarını artırması gerekmektedir.
Hangi Belirtiler Diyabeti Düşündürür?
- Çok ve sık (özellikle geceleri) idrara çıkma,
- Çok su içme,
- Ağız kuruluğu,
- Çok yemek yeme,
- Ağırlık artışı veya kaybı,
- Bulanık görme,
- İyileşmeyen yaralar,
- Kadınlarda sistit ve vajinal enfeksiyonlar,
- Halsizlik ve yorgunluk,
- Ayaklarda uyuşma, yanma ve karıncalanma
Kimler Diyabet Açısından Yüksek Risklidir?
- Birinci derece akrabalarında diyabet bulunan,
- Fazla kilolu veya obez olan, sık acıkan ve hızlı kilo alan,
- Dengesiz ve sağlıksız beslenen,
- Fiziksel olarak inaktif yaşayan,
- Kan basıncı yüksek olan,
- Hiperlipidemi veya dislipidemisi bulunan,
- Daha önceden prediyabet (gizli diyabet) tanısı almış olan,
- Uyku-apne sendromu olan,
- Daha önce gebelik diyabeti tanısı almış ya da 4,5 kg’ın üstünde bebek doğurmuş olan kadınlar,
- Polikistik over sendromu olan kadınlar,
- İnsülin direnciyle ilişkili klinik sorunları olan,
- Erken yaşta kardiyovasküler hastalık geçirmiş veya halen hasta olan kişiler diyabet açısından yüksek risklidir.
Diyabetten Nasıl Korunabiliriz? - Sağlıklı ve dengeli beslenmek,
- Aktif hareket etmek,
- Fazla kilolardan kurtulmak,
- Stresten uzak durmak,
- Sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıkları bırakmak,
- Yeterli ve düzenli uyumak,
- Düzenli olarak sağlık kontrollerini yaptırmak,
- Özellikle 40 yaşından (diyabet açısından riskli gruplara mensup ise 30’lu yaşlardan) itibaren sağlık kontrollerini yaptırmak diyabetten korunmayı sağlar.
Diyabet ve COVID-19 İlişkisi 2020 yılı başlarından bu yana tüm dünyayı ve ülkemizi etkisi altına alan COVID-19, diyabet gibi kronik bulaşıcı olmayan hastalıkları olan kişileri daha çok etkilemektedir. Diğer taraftan diyabet, COVID-19'un şiddetini ve buna bağlı ölüm riskini artıran en önemli kronik hastalıklardan biridir. İyi glisemik kontrol ayrıca lipid düzeyleri ve kan basıncının kontrol altına alınması, kilo kontrolü ve COVID-19’a karşı önlemlerin (aşı, mesafe, maske, hijyen) uygulanması, diyabetli kişilerin COVID-19’a yakalanma riskini azaltır veya hastalığa yakalananlarda COVID-19’un olumsuz sonuçlarını hafifletebilir.
Diyabetli Bireye Verilecek Önemli Mesajlar! - Diyabet, sağlıklı yaşam davranışlarıyla önlenebilir veya en azından geciktirilebilir.
- Sağlıklı yaşam davranışları kapsamında dengeli beslenme ve fiziksel aktivite önemlidir.
- Diyabetle sağlıklı yaşam için kan glukoz düzeylerinin kişiye özel olarak hedeflenen sınırlar içinde tutulması gereklidir. Bu bağlamda yaşam biçimi değişiklikleri ve tedavi de bireye özgü planlanmalıdır.
- Diyabet eğitimi çerçevesinde, hastaların diyabetle ilgili bilgi, tutum ve davranışlarının düzeltilmesi ve düzenli aralıklarla eğitimin tekrarlanması diyabet kontrolünde en önemli etmendir.
DİYABET EĞİTİM HEMŞİRESİ MELEK PALA ÇAĞLIN | |